กดเพื่อแก้ไข
 

๑.๑ ความเป็นมาของอำเภอ

    ในปี พ.ศ.๒๕๓๙ ซึ่งเป็นปีที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรทรงครองราชย์เป็นปีที่ ๕๐ ชาวไทยทั่วประเทศได้มีการจัดทำโครงการต่างๆ ร่วมเฉลิมฉลองในวโรกาสมหามงคลดังกล่าว กระทรวงมหาดไทยได้จัดตั้งอำเภอขึ้นใหม่ รวม ๕ อำเภอ เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติ โดยได้พิจารณาคัดเลือกอำเภอที่มีความสำคัญอันเกี่ยวเนื่องกับพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ซึ่งจังหวัดสระบุรี มีโครงการพัฒนาพื้นที่
อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ณ วัดมงคลชัยพัฒนา โดยมูลนิธิชัยพัฒนา เข้ามาดำเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๓๒ เป็นโครงการที่มีความสำคัญยิ่งในด้านการเกษตรและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรที่ยากไร้ มีปัญหาการขาดแคลนน้ำเพื่อการเกษตรนอกเขตชลประทาน พระองค์ท่าน จึงพระราชทานการบริหารการใช้ที่ดินและน้ำให้แก่เกษตรกรดังกล่าว ที่เรียกกันว่า “ทฤษฎีใหม่พระราชทาน”

     จังหวัดสระบุรีจึงขอจัดตั้งอำเภอใหม่ขึ้น โดยแบ่งพื้นที่อำเภอเมืองสระบุรี จำนวน ๖ ตำบล ประกอบด้วย ตำบลห้วยบง ตำบลบ้านแก้ง ตำบลผึ้งรวง ตำบลเขาดินพัฒนา
ตำบลพุแค และตำบลหน้าพระลาน เป็นอำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี โดยมีพระราชกฤษฎีกาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งอำเภอเฉลิมพระเกียรติ เมื่อวันที่ ๑๒ พฤศจิกายน
พ.ศ. ๒๕๓๙ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๑๓ ตอนที่ ๖๒ ก. วันที่ ๒๐ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๙ อันมีผลบังคับใช้ตั้งแต่วันที่ ๕ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๙

๑.๒. คำขวัญอำเภอ

ต้นแบบทฤษฎีใหม่          วัดมงคลชัยพัฒนา

        สวนป่าพุแค               สินแร่แหล่งอุตสาหกรรม

 งามล้ำห้วยหินขาว      ประเพณีเก่าชาวไท – ยวน

๑.๓ ข้อมูลสภาพทั่วไปและสถานการณ์ในปัจจุบัน

      ๑. ที่ตั้ง

        อำเภอเฉลิมพระเกียรติ ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดสระบุรี ห่างจากตัวจังหวัดสระบุรี ระยะทาง ๙ กิโลเมตร อยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของกรุงเทพมหานคร ประมาณเส้นรุ้งที่ ๑๔๐ ๓๖’ เหนือ และเส้นแวงที่ ๑๐๐๐ ๕๔’ ตะวันออก อยู่ห่างจากกรุงเทพมหานคร ตามทางหลวงหมายเลข ๑ (ถนนพหลโยธิน) ระยะทาง ๑๑๗ กิโลเมตร

      ๒. อาณาเขต

   ทิศเหนือ         ติดกับ   อำเภอพระพุทธบาท   จังหวัดสระบุรี

   ทิศตะวันออก    ติดกับ   อำเภอแก่งคอย   จังหวัดสระบุรี

   ทิศใต้           ติดกับ   อำเภอเมือง   จังหวัดสระบุรี

   ทิศตะวันตก     ติดกับ   อำเภอพระพุทธบาท และอำเภอเสาไห้ จังหวัดสระบุร๊

๓. สภาพพื้นที่                                          

             อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี มีเนื้อที่ทั้งหมดประมาณ ๑๕๑ ตารางกิโลเมตร หรือ ๙๔,๓๗๕ ไร่ สภาพพื้นที่ทั่วไปเป็นที่ราบมีความลาดชันน้อย ทางด้านเหนือของอำเภอสภาพพื้นที่เป็นที่ราบสลับกับภูเขาหินปูน

        ๔. สภาพภูมิอากาศ

              ลักษณะภูมิอากาศเป็นแบบเมืองร้อน คือ มีอากาศแห้งแล้งในฤดูหนาว อุณหภูมิค่อนข้างร้อน  อุณหภูมิเฉลี่ย ๓๓.๒ องศาเซลเซียส มีฝนตกในเดือนพฤษภาคมถึงเดือนกันยายน ปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยในช่วง ๑๑ ปี ประมาณ ๑,๗๔๔.๔๔ มิลลิเมตรต่อปี

        ๕. ทรัพยากรธรรมชาติ

             ๕.๑ ดิน ทางด้านเหนือของอำเภอ เป็นดินร่วนเหนียวปนลูกรัง เหมาะสำหรับการทำพืชไร่และพืชสวน บริเวณตอนล่างของอำเภอ เป็นดินเหนียวร่วนปนทราย เหมาะสำหรับการทำพืชไร่ พืชสวน และทำนาส่วนทางด้านใต้ของอำเภอ เป็นดินเหนียว เหมาะสำหรับทำพืชสวนและทำนา

      ๕.๒ แหล่งน้ำ  

                (๑) แม่น้ำป่าสักไหลผ่านตำบลบ้านแก้ง ๕ หมู่บ้าน ตำบลผึ้งรวง ๒ หมู่บ้าน เป็นระยะทาง  ๑๑ กิโลเมตร

                (๒) ลำห้วยในเขตอำเภอเฉลิมพระเกียรติฯ มีลำห้วยที่เป็นสาขาของแม่น้ำป่าสักจำนวน ๕ สาย ได้แก่ ลำห้วยแร่ ห้วยพุแค ห้วยวังไทร ห้วยหินขาว ซึ่งส่วนใหญ่มีสภาพตื้นเขินเก็บกักน้ำได้ไม่ตลอดปี  

               (๓) อ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว มีพื้นที่ประมาณ ๔๐๐ไร่ เป็นแหล่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ที่ก่อตั้งเพื่อสนับสนุนโครงการทฤษฎีใหม่และรองรับน้ำจากเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ตั้งอยู่ที่ หมู่ที่ ๖ ตำบลเขาดินพัฒนา เก็บน้ำได้ประมาณ ๑ ล้านลูกบาศก์เมตร

                (๔) แหล่งน้ำอื่นๆ ได้แก่ ฝาย สระ หนอง บึง บ่อบาดาล และบ่อน้ำตื้น ซึ่งมีอยู่กระจัดกระจายทั่วไป

             ๕.๓ ป่าไม้ มีป่าสงวนแห่งชาติ ป่าพระพุทธบาท-พุแค ตำบลพุแค อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี มีพื้นที่ประมาณ  ๖,๔๘๗  ไร่

            ๕.๔ หินปูน/หินอ่อน  พื้นที่ทางด้านเหนือของอำเภอสภาพภูมิประเทศเป็นเขาหินปูนหินอ่อน ที่มีความต้องการทางด้านอุตสาหกรรมก่อสร้าง  และโครงสร้างพื้นฐานผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรและพื้นหินอ่อนที่สำคัญของประเทศ

    ๖.จำนวนประชากรอำเภอเฉลิมพระเกียรติ  มีประชากรทั้งสิ้นจำนวน  37,618 คน ครัวเรือน 15,999 ความหนาแน่นของประชากร ๒๔๙.๐๓ คน/ตารางกิโลเมตร แยกเป็นรายตำบล ดังนี้

  (๑) ตำบลหน้าพระลาน จำนวน ๗,๘๓๔  คน

              ชาย  ๓,๘๕๓  คน   หญิง  ๓,๙๑๘  คน    ครัวเรือน  ๒,๙๒๗  หลัง

          (๒) ตำบลพุแค จำนวน ๖,๗๐๖   คน

              ชาย  ๓,๒๖๘  คน   หญิง  ๓,๓๒๕  คน   ครัวเรือน  ๒,๖๒๓  หลัง

          (๓) ตำบลห้วยบง จำนวน ๕,๐๖๒  คน

              ชาย  ๒,๔๒๗  คน   หญิง  ๒,๖๓๕  คน  ครัวเรือน  ๒,๗๒๒  หลัง

          (๔) ตำบลเขาดินพัฒนา จำนวน ๓,๔๓๒  คน

              ชาย  ๑,๖๙๗  คน   หญิง  ๑,๗๓๕  คน  ครัวเรือน  ๑,๔๓๐  หลัง

          (๕) ตำบลบ้านแก้ง จำนวน   ๓,๘๔๔  คน

              ชาย  ๑,๘๔๒  คน   หญิง  ๒,๐๐๒  คน   ครัวเรือน  1,652  หลัง

          (๖) ตำบลผึ้งรวง จำนวน ๒,๘๖๔   คน

              ชาย  ๑,๓๙๐  คน   หญิง  ๑,๔๗๔  คน   ครัวเรือน  ๑,๓๔๔  หลัง

        ๗.สถานที่ท่องเที่ยว

           (๑) โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (ทฤษฎีใหม่)   

              โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณวัดมงคลชัยพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เริ่มแปลงสาธิตเกษตรทฤษฎีใหม่ ปี พ.ศ.๒๕๓๖ ดำเนินงานโดยมูลนิธิชัยพัฒนา และศูนย์บริการวิชากรด้านพืชและปัจจัยการผลิตลพบุรี กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์การเกษตร ตั้งอยู่ด้านทิศตะวันออกของวัดมงคลชัยพัฒนา เนื้อที่ ๑๕๕ ไร่ ซึ่งเป็นแปลงสาธิตการเกษตรแนวทฤษฎีใหม่ เพื่อเป็นตัวอย่างในการดำเนินการเกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่แก่เกษตรกรให้สามารถนำไปปฏิบัติได้และเป็นแหล่งเรียนรู้ ศึกษาดูงานของหน่วยราชการสถาบันการศึกษาและประชาชนโดยทั่วไป

           (๒) วัดมงคลชัยพัฒนา  

              วัดมงคลชัยพัฒนา ตั้งอยู่ ณ บ้านมงคล หมู่ที่ ๕ ตำบลห้วยบง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี อยู่ที่ กม. ที่ ๑๑๖ -๑๑๗ ถนนพหลโยธิน (ห่างจากเมืองสระบุรีประมาณ ๙ กิโลเมตร ตำบลห้วยบง อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี ซึ่งพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานนามจากวัดมงคลเป็น “วัดมงคลชัยพัฒนา” เมื่อวันที่ ๓ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๓๕ ณ พระตำหนักทักษิณราชนิเวศน์ จังหวัดนราธิวาส กับนายสุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา นับจากนั้นเป็นต้นมา จึงใช้ชื่อวัดมงคลชัยพัฒนา จนกระทั่งบัดนี้

          (๓) อ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว

            อ่างเก็บน้ำห้วยหินขาว มีพื้นที่ประมาณ  ๔๐๐ไร่ เป็นแหล่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่ก่อตั้ง เพื่อสนับสนุนโครงการ ทฤษฎีใหม่ และรองรับน้ำจากเขื่อนป่าสักชลสิทธิ์ ตั้งอยู่ที่หมู่ที่ ๖ ตำบลเขาดินพัฒนา อำเภอเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสระบุรี

          (๔) สวนพฤกษศาสตร์ภาคกลาง (พุแค)

                       สวนพฤกษศาสตร์ภาคกลาง (พุแค) ปี พ.ศ. ๒๔๙๒ จึงได้รับการจัดสรรงบประมาณมาดำเนินการเป็นปีแรก และได้ทำพิธีเปิดสวนพฤกษศาสตร์แห่งนี้อย่างเป็นทางการ ในวันที่ ๑๘ กันยายน พ.ศ. ๒๔๙๓ ซึ่งเป็นวันสถาปนากรมป่าไม้ครบรอบปีที่ ๕๔ จึงถือได้ว่าสวนพฤกษศาสตร์(พุแค) เป็นสวนพฤกษศาสตร์แห่งแรกของประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร ได้เคยเสด็จพระราชดำเนินและทรงปลูกต้นรัง (Shoreasiamensis Miq) ไว้เมื่อวันที่ ๘ กันยายน พ.ศ. ๒๕๑๑ ปัจจุบันต้นรังที่ทรงปลูกเจริญเติบโตผลิดอกออกผลสมบูรณ์ดี นับเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่ได้พระราชทาน “ต้นไม้ของพ่อ” ไว้เป็นศิริมงคลแก่สวนพฤกษศาสตร์ แห่งนี้ สวนพฤกษศาสตร์พุแค ตั้งอยู่ที่ตำบล พุแค บนถนนสายสระบุรี-ลพบุรี (ถนนพหลโยธิน) ห่างจากอำเภอเมืองสระบุรีประมาณ ๑๗ กิโลเมตร มีบริเวณกว้างขวาง ร่มรื่น มีลำธารไหลผ่านเหมาะสำหรับเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจ